Artykuł w Wirtualnej Polsce : życie córki Stalina

Zabił jej matkę, a ukochanego wysłał na Syberię. Tak wyglądało życie córki Stalina

Artykuł Jakuba Zagalskiego dla portalu WP Książki – 27/04/2018.
„życie córki Stalina”
(link do artykułu na „Wirtualna Polska Książki”)

Przekleństwo Swietłany -życie córki Stalina – Swietłany Alliłujewej

Kiedy była małym dzieckiem, siadała ojcu na kolana i gładziła go po twarzy. Znała jego temperament i była świadkiem licznych kłótni rodziców. Jedna z awantur zakończyła się śmiertelnym postrzeleniem matki, o czym dowiedziała się dopiero po latach. Nigdy nie przyjęła wersji o samobójstwie, którą lansuje się do dziś.

– Mój ojciec zabił tylu ludzi, łącznie z moimi wujkami i ciociami. Nigdy mu tego nie wybaczę. Zniszczył mi życie. Gdziekolwiek się znajdę, zawsze będę jego więźniem politycznym – mówiła po latach Swietłana Alliłujewa, której burzliwe losy opisała Beata de Robien w nowo wydanej książce „Przekleństwo Swietłany„.

Swietłana Alliłujewa urodziła się 28 lutego 1926 r. Była trzecim dzieckiem Stalina i jego jedyną córką. Pięć lat wcześniej na świat przyszedł Wasilij (na zdjęciu). Rodzice Swietłany żyli w bardzo skomplikowanym związku. „Oboje byli impulsywni i popędliwi, ich kłótnie często przybierały dramatyczny obrót”. Po drugim dziecku Nadia Alliłujewa poważnie myślała o rozwodzie, ale jak można było opuścić Stalina?

Jako dziecko Swietłana wyczuwała siłę ojca. Znała jego temperament i obserwowała uniżone zachowanie podwładnych. Tylko ona potrafiła go uspokoić, wspinając się na kolana Josifa i głaszcząc rączką po policzku. Wtedy wódz się uśmiechał. Z czasem dziewczynka zaczęła rozpoznawać, że uśmiech Stalina może mieć diametralnie różne znaczenia. Raz był czuły i radosny, innym razem groźny, szyderczy i okrutny.
Dzień 8 listopada 1932 r. niespełna 6-letnia Swietłana zapamiętała na całe życie. Tego dnia usłyszała o strasznym nieszczęściu, które spotkało jej matkę (na zdjęciu). Ojciec ani nikt z rodziny nie wyjaśnił dziewczynce, co się właściwie stało. Dopiero nazajutrz Swieta zobaczyła martwą Nadieżdę w otwartej trumnie i złożyła ostatni pocałunek na wargach zimnych jak lód.
Gazety podały, że żona wodza zmarła na zapalenie wyrostka robaczkowego, które przerodziło się w zapalenie otrzewnej. Taką wersją Swietłana żyła przez 10 lat, dopóki nie zobaczyła artykułu w angielskim tygodniku. W rzeczywistości Nadieżda Alliłujewa została znaleziona w kałuży krwi z małym pistoletem w ręku. Dorosła Swietłana nie wierzyła w samobójstwo matki. W książce De Robien pojawia się sugestia, że Stalin zlecił morderstwo żony po kłótni na bankiecie. Prawda nigdy nie wyszła na jaw.

Po śmierci matki Swietłana bardzo zbliżyła się do ojca, pisała do niego listy i starała się być wzorową córką. Była dumna z jego pozycji i chciała, by on również był z niej dumny. Kiedy miała 9 lat, rówieśniczka Swietłany z tadżyckiego kołchozu dostała od Stalina złoty zegarek za przekroczenie normy w zbiorze bawełny. Swietłana z dziecięcą naiwnością powiedziała ojcu, że również chciałaby zbierać bawełnę i zostać sławna jak tamta dziewczynka. „Ty już jesteś sławna, wróbelku. Jesteś córką Stalina” – usłyszała od rozbawionego ojca.

Koniec niewinności nastąpił w 1942 r., gdy 16-letnia Swietłana poznała starszego o 22 lata filmowca. Rok wcześniej Aleksiej Kapler otrzymał Nagrodę Państwową ZSRR, jednak gdy pojawił się w kręgu zainteresowań Swiety, stał się dla Stalina wrogiem. – To sławny reżyser, ma każdą kobietę, której zapragnie, uwiódł cię tylko po to, aby zbliżyć się do mnie. To imperialistyczny agent – powtarzał córce Stalin. Wkrótce Kapler trafił do gułagu, gdzie spędził łącznie 10 lat.

Kolejny wybranek serca Swietłany również nie wzbudził zachwytu Stalina, choć tym razem obeszło się bez obwiniania kawalera o szpiegostwo. Grigorij Morozow poprosił dziewczynę o rękę – wódz niechętnie zgodził się na ślub 18-letniej córki, która rok później urodziła mu wnuka. Małżeństwo z kolegą ze studiów nie przetrwało próby czasu. Swietłana rozwiodła się z nim w 1947 r., choć później pozostali w przyjacielskich stosunkach.

Drugie małżeństwo Swietłany i Jurija Żdanowa było zaaranżowane. Córka Stalina wyszła za mąż za syna jego bliskiego współpracownika w 1949 r. i wkrótce znowu została mamą. Ten związek również się rozpadł niedługo po narodzinach dziecka. 10 lat po rozwodzie Swietłana znowu stanęła na ślubnym kobiercu. Tym razem wyszła za bratanka pierwszej żony Stalina. Bezdzietne małżeństwo rozpadło się po kilkunastu miesiącach. Następnym wybrankiem jej serca był hinduski komunista Brajesh Singh, z którym przeżyła 4 lata w nieformalnym związku. Po śmierci ukochanego wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie poślubiła amerykańskiego architekta. Urodziła mu córkę, ale małżeństwo rozpadło się po 3 latach.

Do Stanów Zjednoczonych przybyła w kwietniu 1967 r. (na zdjęciu). Miesiąc wcześniej poprosiła o azyl polityczny, pisząc: „Od dziecka wpajano mi komunizm i wierzyłam w niego jak całe pokolenie. Powoli jednak, dojrzewając i zbierając doświadczenia, zaczęłam myśleć inaczej. (…) Religia dokonała we mnie ogromnej przemiany. Od tamtej pory komunistyczne dogmaty straciły dla mnie cały sens”.

Na lotnisku Kennedy’ego witało ją 200 dziennikarzy, radio, telewizja, agenci służb i tłum gapiów. Córka Stalina wybierająca USA zamiast ZSRR w czasie zimnej wojny była uważana za ważny symbol, choć sama Swietłana próbowała postępować dyplomatycznie. „Wierzę w potęgę umysłu we wszystkich krajach na świecie. (…) Dla mnie nie ma kapitalistów ani komunistów. Są tylko dobrzy i źli” – mówiła dziennikarzom pytającym ją o preferowany ustrój. Alliłujewa przyjęła amerykańskie obywatelstwo w 1978 r., ale kilka lat później zamieszkała w Anglii. Wielkim zaskoczeniem był jej powrót do Związku Radzieckiego, gdzie również nie zagrzała miejsca zbyt długo. Przed śmiercią w 2011 r. mieszkała jeszcze w Gruzji, Anglii i znowu w Stanach Zjednoczonych. Zmarła w wieku 85 lat na raka jelita grubego.

„Przekleństwo Swietłany” to intymny portret Swietłany Alliłujewej, córki Józefa Stalina. Beata De Robien śledzi jej losy od dzieciństwa naznaczonego śmiercią matki, skomplikowanymi relacjami z apodyktycznym ojcem, poprzez dramatyczny okres II wojny światowej, nieudane małżeństwa, aż do decyzji o poszukiwaniu azylu i ucieczki do Stanów Zjednoczonych w 1967 roku.

Opowiadając o Swietłanie, Beata de Robien kreśli również panoramę historyczną komunistycznej Rosji tamtych lat, pisze o Józefie Stalinie i jego najbliższym otoczeniu. Historia Swietłany stawia przed czytelnikiem szereg pytań: czy możliwe jest normalne życie z piętnem ojca będącego jednym z największych zbrodniarzy w dziejach ludzkości? Czy można wyzbyć się poczucia winy za zbrodnie ojca? Jak mierzyć się z demonami przeszłości?

„Przekleństwo Swietłany” trafiło do księgarń 25 kwietnia 2018 r. W polskich kinach można także obejrzeć biograficzny komediodramat „Śmierć Stalina”(przeczytaj recenzję WP film), w którym rolę Swietłany odegrała Andrea Riseborough. – Jakub Zagalski dla portalu WP

Dodaj komentarz